محصولات نمدی خوزستان
زیراندازها
زیراندازهای نمدی، با نام کلی نمد، تولید و عرضه می‌شوند. زیراندازهای نمدی، رایج‌ترین محصولات نمدی خوزستان هستند و در اندازه‌های گوناگون، به شکل‌های مربع، مستطیل، دایره و بیضی تولید می‌شوند.
اغلب زیراندازهای نمدی، دارای نقش و طرح هستند و از نظر رنگ‌بندی، شامل دو نوع‌اند؛ درصورت استفاده از پشم سیاه برای طرح‌اندازی، محصول نهایی را نمد ساده و درصورت استفاده از پشم‌های با رنگ‌های گوناگون، آن را نمد رنگی می‌گویند.
رنگ زمینه‌ی اغلب زیراندازهای نمدی خوزستان، سفید مایل به کرم، قهوه‌ای و یا خاکستری روشن است. نقش‌های نمدها نیز به رنگ‌های سیاه، سفید، قهوه‌ای، نارنجی، قرمز و بنفش هستند.
ابعاد زیراندازها، بستگی به مقدار پشمی دارد که سفارش‌دهنده در اختیار نمدمال می‌گذارد. بنا به گفته‌های نمدمال‌ها، ابعاد زیراندازهای نمدی از نمد یک‌چارکی تا نمد شش‌کیلویی متغیر است. این‌اندازه‌ها در رابطه‌ی مستقیم با نیاز مصرف‌کننده است و نمدهای با وزن kg 4 تا kg 6، بیشتر به‌طور سفارشی تولید می‌شوند.
زیراندازهای نمدی خوزستان، در ابعاد و اوزان زیر تولید می‌شوند:
الف- زیرانداز با اندازه‌ی cm 200 × cm 125 . با وزن تقریبی kg 6.
ب- زیرانداز با اندازه‌ی cm 180 × cm 100. با وزن تقریبی kg 5.
پ- زیرانداز با اندازه‌ی cm 130 × cm 80. با وزن تقریبی kg 4.
ت- زیرانداز با قطر cm 100 تا cm 120. با وزن تقریبی kg 4.
ث- زیرمنقلی (زیرقلیانی) گرد با قطر cm 60. با وزن تقریبی kg 1.
ج- پادری با اندازه‌ی cm 100 × cm 50. با وزن تقریبی kg 5/1.
تن‌پوش‌های نمدی
این گروه از محصولات نمدی که جنبه‌ی پوششی دارند و به لباس چوپانی شهرت دارند، متناسب با کارکردشان در چند فرم متفاوت و به‌صورت یکپارچه (بدون درز و دوخت) تولید می‌شوند.
چون در پیرامون دزفول، بهبهان و شوشتر، عشایر متعدد زندگی می‌کنند و به‌علت اقلیم سرد ییلاقات کوهستانی عشایر، پوشاک نمدی نیز در این منطقه دارای کاربرد قابل توجه بوده‌است. تن‌پوش‌های نمدی بلند یکی از ضروریات زندگی شبانان و دامپروران براي رویارویی با سرما است و این پوشش، علاوه‌بر گرمی، با زندگی پرتحرک کوهستانی شبان‌ها متناسب است.
تنها تن‌پوش نمدی خوزستان که بدون نقش است و با استفاده از پشم‌های خودرنگ ساخته می‌شود، در گویش دزفولی، کردین [kordin] و در گویش بهبهانی و شوشتری، کردک [kordak] نام دارد.
این تن‌پوش، بیشتر برای شبان‌ها تولید می‌شود. وزن آن متناسب با قدش، kg 2 تا kg 3 است. جلوی آن کاملاً باز است. کردین/ کردک، سبک و راحت است و در زمستان و تابستان کاربرد دارد و همان‌طور که در برابر سرما مقاوم است، گرمای سوزان آفتاب تابستانی کوهستان را نیز از خود عبور نمی‌دهد.
در شوشتر، کردک در سه نوع بدون آستین (جلیقه)، دارای آستین کوتاه (برک) و با آستین بلند (کپنک) تولید می‌شد.
این تن‌پوش به رنگ‌های مختلف طبیعی (درجه‌های مختلف خاکستری بین سفید و سیاه) تهیه می‌شود. تغییرات این رنگ‌ها ازطریق آمیختن نسبت معینی از پشم سیاه و سفید یا سیاه و قهوه‌ای به‌دست می‌آید. برخی از نمدمالان، جیبی نمدی در درون این نوع تن‌پوش تعبیه می‌کنند.
محصولات نمدی مربوط به چهارپایان باربر
این محصولات در زمینه‌ی حمل‌ونقل با چهارپایان باربر (اسب و قاطر)، برای استقرار بر روی کمر حیوان تولید می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
الف- گِردِلِه [gerdele] (زیرزینی). محصول نمدی با شکل گسترده‌ی نیم‌بیضی است که اندازه‌ی شعاع کوچک آن، cm 50 تا cm 70 و اندازه‌ی شعاع بزرگ آن، cm 70 تا cm 100 است. ضخامت تقریبی گردله، cm 3 است.
گردله موجب می‌شود که قطعات چوبی یا آهنی زین، کمر اسب و قاطر را نیازارد و پاهای آویزان سوارکار، کمتر با پهلوهای حیوان تماس داشته باشد. پس از برداشتن زین نیز، گردله به‌عنوان عرق‌گیر بر روی کمر حیوان باقی می‌ماند. قسمت فرورفته‌ی گردله، روی گردن حیوان قرار می‌گیرد. دو سوی گردله، ممکن است دارای طرح و نقش ساده باشد.
با استناد به گفته‌های نمدمالان منطقه، ممکن است برای افزایش استحکام گردله؛ یک لایه موی بز در میان دو لایه‌ی پشم گوسفند قرار گرفته و سپس فرآیند نمدمالی انجام می‌شود.
گردله‌ی با ضخامت زیاد، اغلب برای استقرار روی کمر قاطر کاربرد دارد و بیشتر از سوی عشایر عرب خوزستان سفارش داده می‌شود.
گردله بیشتر در دزفول تولید می‌شود. تولید این نوع محصول نمدی اخیراً کاهش یافته و علت آن، استفاده از خودرو و حذف‌شدن تدریجی نقش اسب و قاطر در در زندگی عشایر منطقه است. با این‌حال، امروزه برخی از نمدمالان این محصول را به‌طور سفارشی تولید می‌کنند.
ب- عرق‌گیر اسب. این نوع محصول نمدی، مشابه گردله ولی نازک‌تر و نرم‌تر از آن است و در تولید آن، فقط از پشم خالص استفاده می‌شود.
دو لبه‌ی کناری عرق‌گیر اسب، ممکن است دارای نقش باشد.
ضخامت تقریبی این محصول، ۲ سانتیمتر است.
