روش‌شناسی پژوهش امکان‌سنجی احیای ترکه‌بافی خوزستان
روش پژوهش
این پژوهش بر اساس هدف و نوع داده‌ها، از نوع توسعه‌ای است و با بررسی یافتههای خود که براساس مطالعات کتابخانهای و میدانی و ازطریق پرسش‌نامه انجام شده، به سوالات پاسخ داده و از برآیند این بررسی، در پی شناخت راه‌های بهبود یا افزایش تولید و روش‌های جدید تولید محصول و خدمات بوده و بیشتر متوجه نوآوری در فرآیندها، ابزارها و محصولات در یک زمان و مکان خاص است.
پژوهش حاضر، بر اساس روش، از نوع کیفی است؛ یعنی به بررسی «کيفيت روابط، فعاليت‌ها، موقعيت‌ها يا موارد می‌پردازد». این پژوهش شامل مجموعه فعالیت‌هایی (چون مشاهده، مصاحبه و شرکت گسترده در فعالیت پژوهشی) است، که هریک به‌نحوی محقق را در کسب اطلاعات دست اول، درباره‌ی موضوع مورد پژوهش یاری می‌دهند. بدین‌ترتیب، از اطلاعات جمع‌آوری‌شده، توصیف‌های تحلیلی، ادراکی و طبقه‌بندی‌شده حاصل می‌شود .
جامعه‌ی آماري
جامعه‌ی آماری این پژوهش، شامل دو دسته‌ی زیر بوده‌است:
– هنرصنعت ترکه‌بافی منسوخ‌شده یا نیمه‌منسوخ‌شده در مناطق مختلف استان خوزستان؛
– نیروی انسانی مرتبط شامل تولیدکنندگان، فروشندگان و مصرف‌کنندگان محصولات ترکه‌بافی و کارشناسان صنایع دستی.
حجم نمونه و روش نمونه گيري
در این پژوهش از روش انتخابی یا نمونه‌های غیراحتمالی استفاده شده‌است.
در این پژوهش با توجه به جدول زیر، دو پرسش‌نامه برمبنای مقیاس لیکرت و مربوط به نقاط قوت/ ضعف و فرصت‌ها/ تهدیدهای ترکه‌بافی، بین ۵۰ نفر از جامعه‌ی آماری دوم منتشر شد که ۴۴ پرسش‌نامه تکمیل و برگشت داده شد.
تعداد نمونه‌ی مربوط به پرسش‌نامه‌های مقیاس لیکرت
روش‌های گردآوری اطلاعات
روش گردآوری اطلاعات این پژوهش، به‌صورت میدانی- کتابخانهای بوده‌است.
ابزارهای پژوهش
اطلاعات توصیفی پیرامون جنبه‌های مختلف پژوهش، ازطریق مصاحبه‌ی عمیق با ترکه‌باف‌ها (۶ نفر)، فروشندگان (۱۰ نفر)، مصرف‌کنندگان (۱۲ نفر) و کارشناسان صنایع دستی (۶ نفر) گردآوری شده‌است. در این نوع از مصاحبه، رویکرد محقق می‌تواند کمابیش هدایت‌کننده باشد اما به هرشكل اوست که موضوع مورد مصاحبه‌ی عمیق را پیشنهاد می‌کند. محقق آزادی کاملی در اداره‌ی مصاحبه دارد همان‌طور که مصاحبه‌شونده نیز در پاسخ‌هایش از آزادی کامل برخوردار است. همچنین، محقق تلاش می‌کند محتوای پنهان مصاحبه را مشاهده کرده و آن را به شیوه‌ای کیفی تحلیل کند.
همچنین، در این زمینه، از کارت مشاهده برای ثبت مشاهدات مربوط به پژوهش استفاده شده‌است.
سپس با استناد به انواع منابع کتابخانهای در زمینه‌‌های مختلف (به‌صورت فیش‌برداری و تهیه‌ی جدول)، عوامل متعدد تأثیرگذار بر رونق یا منسوخ‌شدن ترکه‌بافی تجزیه و تحلیل شده‌است.
ابزار گردآوری اطلاعات تحلیلی این پژوهش، از نوع پرسش‌نامه‌های ساخته‌ی محقق می‌باشد که سوالاتِ پرسش‌نامه‌ی اول بر اساس نقاط قوت و ضعف ترکه‌بافی و سوالات پرسش‌نامه‌ی دوم بر اساس فرصت‌ها و تهدیدهای موثر بر این هنرصنعت بوده است.
پرسش‌نامه‌های مورد استفاده در این پژوهش، با توجه به مبانی نظری پژوهش و مطالعات انجام‌شده و نیز راهنمایی کارشناسان صنایع دستی تهیه شده است. هریک از این پرسشنامهها شامل ۱۴ گویه‌ی معطوف به سوالات پژوهش بوده و پس از بررسی کلیه‌ی پرسش‌نامه‌های موجود مرتبط با این موضوع، تهیه شده و درمیان جامعه‌ی آماری توزیع شد.
بخشی از سوالات مربوط به پرسشنامهها از مقالات محققین داخلی در سال‌های گذشته به‌دست آمده و بقیه را محقق طراحی نموده است.
با توجه به ماهیت موضوع پژوهش، این نتیجه حاصل شد که در هر سوال تأثیر یک متغیر مورد سنجش قرار گیرد.
طیف پرسش‌نامه‌ی پژوهش بر اساس مقیاس لیکرت
روايي ( اعتبار) پرسشنامهها
برای بررسی روایی پرسش‌نامه‌های این پژوهش، از روایی محتوایی استفاده شده‌است. برای سنجش روایی پرسشنامهها، نظرات کارشناسان جمع‌آوری گردید. پس از بررسی نظرات و مدنظر قراردادن موارد اصلاحی، مجدداً نسخه‌ی نهایی از پرسش‌نامه در اختیار ایشان قرار گرفت و مورد تأیید واقع شد.
پايايي ( قابليت اعتماد) پرسشنامهها
در این پژوهش که پرسش‌نامه، ابزار اصلی اندازه‌گیری داده‌ها می‌باشد، پایایی پرسش‌نامه یا قابلیت اعتماد به آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه شده‌است. این روش برای محاسبه‌ی هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری ازجمله پرسش‌نامه یا آزمودنی‌هایی که خصیصه‌های مختلف را اندازه‌گیری می‌کنند، به کار می‌رود.
برای پرسش‌نامه‌های این پژوهش، در توزیع مقدماتی از هر پرسش‌نامه ۱۵ عدد بین نمونه‌های موردنظر توزیع شد و بر اساس آن، آلفای کرونباخ کل پرسش‌نامه‌های اول و دوم ازطریق نرم‌افزار آماری SPSS برآورد شد که مطابق جدول زیر مساوی ۰/۶۹۵ و ۰/۷۰۵ بود و بدین ترتیب مشخص شد که پرسشنامهها از پایایی مناسبی برخوردار است.
پایایی پرسش‌نامه‌های پژوهش؛ آلفای کرونباخ
روش‌هاي مورد استفاده براي تجزيه و تحليل داده‌ها
روش‌های تجزیه و تحلیل داده‌های این پژوهش شامل موارد زیر بوده است:
– با جمع‌بندی مطالب حاصل از مصاحبه‌های عمیق، درجه‌بندی هریک از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها براساس اهمیت و موقعیت کنونی ترکه‌بافی به آن عامل خاص، با ۴ (بسیار خوب) تا ۱ (ضعیف)، مشخص شده‌است. این درجه‌بندی نشان می‌دهد که ترکه‌بافی، چگونه به هریک از عوامل خارجی پاسخ می‌دهد.
– در این پژوهش، از روش‌های موجود در آمار توصیفی نظیر جداول توزیعی فراوانی مطلق، درصد و میانگین و انحراف معیار برای تجزیه و تحلیل داده‌های گردآوری‌شده ازطریق پرسش‌نامه استفاده شده‌است. با تجزیه و تحلیل مجموع پاسخ‌های هریک از گویه‌های پرسشنامهها ازطریق روش‌های آماری و نرم‌افزارهای مخصوص، وزن هرکدام از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها براساس اثر احتمالی آنها بر موقعیت استراتژیک فعلی ترکه‌بافی، با وزن ۱ (مهم‌ترین) تا صفر (بی‌اهمیت‌ترین)، مشخص شده‌است. هرچه وزن بیشتر باشد، تأثیر بر موقعیت کنونی و آینده‌ی ترکه‌بافی خوزستان بیشتر خواهد بود.